Eguzkitako kremek itsa ekosisteman duten eragina aztertzen ari da Gaiker

Ikerketak datuak emango ditu eta ingurumena errespetatzen duten eguzki-babesak garatzea ahalbidetuko duten alternatibak proposatuko ditu.

Basque Research & Technology Alliance (BRTA) erakundeko kide den GAIKER zentro teknologikoak eguzkitako kremek itsas ekosistemako organismoentzat duten toxikotasuna aztertzen du. Ikerketa hau ADP Cosmeticsekin lankidetzan egiten da — eguzki-iragazki mineral berritzaileak garatzen dituen enpresa —, eta ingurumenerako kaltegarriak ez diren formulak garatzea du helburu.

Uda iristearekin eta eguraldi onarekin, eguzkitako kremak ezinbesteko aliatu bihurtzen dira gure azala gure organismoan eguzki-erradiazioak eragin ditzakeen erreduretatik eta bestelako ondorio kaltegarrietatik babesteko. Hala ere, ez dakigu zer eragin izan dezaketen krema horien osagaiek ingurumenean.

Itsasoan, laku batean edo ibai batean eguzki-babesle bat aplikatu ondoren bainatzen garenean, produktu kopuru handi bat gure azaletik uretara pasatzen da. Kalkuluen arabera, urtero 14.000 tona eguzki-krema amaitzen dira ozeanoan, eta horrek itsas ekosistema alda dezaketen konposatu kimiko ugari askatzea dakar.

Hainbat ikerketak frogatu dute eguzkitako kremen zenbait osagaik, hala nola etilhexilmetoxizinamatoak (EHMC), oxibenzonak edo oktokrilenoak, kalteak eragin ditzaketela kaltetutako ekosistemetan bizi diren organismoetan (animaliak, algak): hilkortasuna, hazkundearen inhibizioa, immunitate- eta ugalketa-sisteman kalteak, koralen zuritzea, etab.

Kutsatzaile emergente gisa sailkatutako konposatu horiek sortzen ari diren kezka eta kontzientziazioa direla eta, enpresa batzuk ingurumenerako kaltegarriak diren konposaturik gabeko eguzki-babesgarriak egin eta merkaturatzearen alde egiten ari dira.

Testuinguru horretan sortu da GAIKERek parte hartzen duen ikerketa hau, ingurumena errespetatzen duten konposatuekin eguzki-babesak garatzea ahalbidetuko duten datuak eman eta alternatibak proposatu nahi dituena.

Ikerketa honek iragazki kimiko etilhexilmetoxizinamatoaren ondorioak ditu ardatz, eguzki-babeskietan gehien erabiltzen den osagai aktiboetako bat, batez ere UV-B izpietatik babesteko erabiltzen dena, eta mikro eta nanopartikula metalikoetan oinarritutako iragazki mineralena, hala nola titanio dioxidoa eta zink, burdina eta silizio oxidoak.

Ikerketaren lehen fasean, GAIKERek iragazki kimiko eta mineralen toxikotasun akutuari buruzko saiakuntzak egingo ditu. Horretarako, bakterioak (Aliivibrio fischeri), mikroalgak (Phaeodactylum tricornutum) eta itsas ornogabeak (Artemia salina) erabiliko ditu, itsas ekosistemen elikadura-katearen oinarria (trofikoa). Egingo diren saiakuntzak nazioarteko erakundeek (ELGA eta ISO) baliozkotu eta estandarizatutako metodologietan oinarrituta daude.

Bigarren fasean, Zentro Teknologikoak arrainen zelula-lerroak erabiliko ditu konposatu horien zelula-mailako toxikotasun-mekanismoak aztertzeko. Egindako azterketa horiei esker, arrainen ugalketan, prolen malformazioan edo minbizian eragina izan dezaketen gertaera kaltegarrien ur-jauzia eragin dezaketen toxikotasun-mekanismoak deszifratu ahal izango dira. Gaikerrek eredu alternatiboak ikertzearen aldeko apustua egiten du, animalien esperimentazioa minimizatuz eta saihestuz, 3Ren printzipioaren ildotik (ordezkatzea, murriztea eta fintzea).